SANCHEZ’İN ÇOCUKLARI... nereden nereye... *

İnsanın ilgisini, merakını neyin tetikleyeceği ve takıldığı konunun kişiyi nerelere götüreceği hiç belli olmuyor.  Yıllardır bildiğin bir şey, bir an geliyor gözüne/kulağına başka türlü dokunuyor.

Bir süre önce, birkaç arkadaşımla ortak paylaşımlı müzik listemize göz attım, kimse yeni parça eklemiş mi diye… Evet, eklenmişti… 

Şarkı başladı, gözlerim kapandı, frekansa girdim… 

Dinleyen ortaokuldaki kulağımla şimdiki bilincimdi… 

Herbir vuruşu kalbi sarsan bir şarkı… 

İlk duyduğumdan beri beni ayrı etkilemiş olan bir şarkı… 

Fakat bu sefer değişik bir şey oldu… Daha bir derinlerde bir noktanın varlığını hissettirdi… 

Sebebini merak ettim ve yolculuk başladı J

Sanchez'in Çocukları, ABD'li antropolog yazar Oscar Lewis'in 1961 yılında yayımladığı toplumsal romanıdır. Özgün adı The Children Of Sánchez olan 518 sayfalık roman Türkiye'de ilk kez 1971 yılında basıldı.

Kitabın tanıtımında, alt başlık olarak "bir Meksikalı ailenin otobiyografisi" cümlesi kullanılmaktaydı. Antropoloji doktorasını Columbia Üniversitesi'nden almış olan Oscar Lewis yoksulluk ve sefalet kültürü kavramını ortaya atan bir bilim adamı ve yazardı. 1970'te 56 yaşında öldüğünde arkasında bıraktığı 6 eserin tamamı da Meksikalı ve Porto Rikolu yoksul insanların yaşamları ve sorunları üzerineydi.

1961 yılında yayımlandığında, romandaki kişilerin ağzından Meksika Hükümeti ve devlet adamlarına yapılan eleştirilerin dozu ve üstelik kitabın bir yabancı tarafından kaleme alınmış olması nedeni ile Meksika'da basılması ve satılması yasaklanmıştı. Ancak bu yasak sadece birkaç yıl sürmüş, gelen baskılar üzerine Meksika hükümeti romanın Meksika'da basılmasına izin vermişti. (Vikipeki J )

Kitap 1978’de  ABD Meksika ortak yapımı biyografik dramatik film olarak çekilmiş. Senaryosunu Oscar Lewis'in romanından, Cesare Zavattini ile birlikte yazan Hall Bartlett aynı zamanda filmin yönetmenliğini ve yapımcılığını da üstlenmiş.

Başlıca rollerinde Anthony Quinn, Dolores del Rio, Katy Jurado ve Lupita Ferrer'in oynadıkları filmde büyükanne rolünde oynayan Meksika asıllı uluslararası film yıldızı Dolores del Rio'nun (1905 -1983) 50 yıllık sanat hayatının son filmiymiş.

Mexico City'nin gecekondu mahallelerinden biri olan 'Tepito' da yaşayan yoksul bir Meksika köylü ailesinin dramı… Ailenin reisi olan 50 yaşlarındaki Jesus Sanchez, karısını çocukları daha çok küçükken kaybetmiştir.  Çocukları Manuel 32, Roberto 29, Consuelo 27, Marta 25 yaşındadır… 

Dört çocuğu ile birlikte, yoksul bir evde yaşamakta ve güç ekonomik koşullar altında hayat mücadelesi vermektedir... Gururlu bir adam olan Sanchez, oturduğu gecekondu mahallesinde ailesini bir arada tutabilmek için büyük zorluklara katlanarak tüm umutsuzluklara rağmen mücadelesine devam eder...

Filmin müziklerini yapan Chuck Mangione Amerikalı bir trompetçi. Aynı zamanda flügelhorn da çalan müzisyenin, film için üç hafta içinde besteleyip yorumladığı müziklerinde bu enstrümanın sesi son derece karakteristiktir. Filmle aynı adı taşıyan bu parça Mangione'ye Grammy Ödülü getirmiş. Mangione bu parçası ile Golden Globe'a da aday gösterilmiş. 

Şimdi buraya kadar olan kısım kitabın genel konusu… Asıl ilginç olan, yazarın yaklaşımı… Antropolog Oscar Lewis “yoksulluk kültürü” teorisinin oluşturulmasına katkısıyla ve ailelerle direkt görüşmeler yaparak kentsel yoksulluğun kökenlerini araştırmasıyla tanınıyor.

Pek çok araştırma yoksulluğun sebeplerini ekonomik ve politik faktörlere dayandırmaktayken, o, yoksulların davranış biçimleri gözlemlenmekteydi.

Yoksulluk kültürü, sınıfsal katmanlardan oluşan kapitalist topluma karşı yoksul bir tepkidir. Lewis sadece Meksika’da değil tüm dünyada, sınıfsal ayrışmaları, yoksulluk kültürünün kaynağı olarak görüyordu.

Sanchez ailesinin kendileriyle konuşmak için tam anlamıyla izin vermesi sayesinde,  Oscar Lewis de bu bilimsel teoriyi araştırma olanağı buluyor ve dayanılmaz derecede “gerçek” insanların dünyasına adım atıyor. Bu bakımdan Lewis, bir taraftan araştırmasına devam ederken, eş zamanlı olarak bu dramatik kitabı yazarak, onların seslerini duyurmaya çalışıyor ve bu konuyu gündemde tutmakta son derece önemli bir rol oynuyor.

Yazar 1969 yılında yazdığı bir makalede şöyle anlatıyor: 

“Mexico City’de Jesus Sanchez ve çocuklarıyla çalışmaya başladığımdan beri (1956) onüç yıl geçti. 1961 yılında kitabımı yayınladıktan sonra bile çalışmalarım sona ermedi ve aileyle görüşmelerim devam etti. Sürekli temas halinde olduk ve onları ziyaret etmediğim bir tek yıl bile olmadı. Bu arada hayatlarında pek çok önemli değişiklik meydana geldi. Yaşanan en önemli dramatik olay en yakın akrabaları olan, teyzeleri Guadalupe’nin ölümü idi. Benim kitabımdaki yan karakterlerden biri olmasına rağmen, Sanchez ailesinde çok önemli bir yeri vardı. Dahası kendisinin, eşinin ve komşularının mahallelerinde yaşadıkları hayat belki de “yoksulluk kültürünü” Sanchez ailesinden çok daha iyi temsil ediyordu. 1962 yılındaki ölümünün ardından Meksika’ya dönerek olayın aile üzerindeki etkilerini araştırmaya başladım.”

Böylece Lewis, Manuel, Roberto ve Consuelo Sanchez kardeşler ile teyp kaydı aldığı görüşmeler yaparak onlara teyzelerinin vefatını ve cenaze törenini anlattırır.

Tüm bu bilgileri derlemek için pek çok yerli ve yabancı kaynak okudum. Bazıları duygusal anlamda çok ağır geldi. Durup düşündüm, İyi de beni bu konuya bu kadar çeken şey nedir, hala anlayamıyordum. Bir şarkıdan tetiklenerek girdiğim yolda, ne tarafa gideceğimi göremiyordum.

Sonra bir şey oldu…

Uzun zamandır haberleştiğimiz lise kızlar grubumuzdan Alev Eren Bubik, “bugün çok mutluyum kızlar” yazdı. Kuzini bir fotoğraf bulmuş, tam 84 yıl öncesinden bir fotoğraf… Babaannesi Alev’in babasına hamile iken çekilmiş… 

Fotoğrafta hamile anne (babaanne), asker kıyafetiyle tezat oluşturacak derecede tatlı bir tebessümle baba (dede), sandalyeye çıkarılarak boyu yükseltilmiş, keyifli olduğu (bence) minik ayağının duruşundan belli bir oğlan çocuğu (amca) ve anneciğinin karnında, aileye katılmayı bekleyen bebek (baba). 

Alev dönüp dönüp baktığını söylüyor fotoğrafa; gözleri dolu dolu: "Niye bilmiyorum ama çok etkilendim." 

Yine liseden arkadaşımız Özlem Yürekli'nin bu konudaki yorumu, bana da Sanchez’in Çocukları konusuna neden bu kadar takıldığıma dair ışık tuttu:

“Alevcim, onunla (babaannesiyle) özdeşleşmiş tarafların var sanki, öyle hissettim. Belki bir mektup yazmak istersin ona. Senin tarafından anılmak, görülmek istiyor. Onu anıp, yolculuğunu ve kaderini onurlandırıp, artık kendin olmayı seçebilirsin, tabi eğer istersen. Atalarımız görülmeyi ister. Sevgimizle onları kalbimize alıp kendi yolumuzda ileriye yürümemizi ister.” dedi.

Oscar Lewis de , teyzelerinin ölümünü ve cenazesini anlattırarak aileye farkında olmadan aslında, bu ruhsal hesaplaşmayı, yüzleşmeyi yaptırtmıştı belki de. Sadece Guadalupe’nin sonunu değil, son derece trajik yaşam öyküsünü de anlatmışlardı çünkü Sanchez kardeşler ona.

Yaradılışın insana anlamasını istediği şeyleri gösterme yolları karmaşık olabiliyor bazen. Göstermek değil de, görmesini sağlama…

Belki bunların birbiriyle hiçbir alakası yoktur da, bana öyle gelmiştir J

Ama sonuçta bu noktaya geldiğimde içimde bir ferahlama, anlam bulma ve bütünlük hissediyorsam, aradığım cevabı bulduğuma kani olup yaradılışa şükran duymak düşer bana da…

Dede erik yer, torununun dişi kamaşır, derler… 

Hiçbirimiz salt bugünün “ben”leri değiliz… 

Kendilerini teyzeleriyle bulan Sanchez kardeşler 

ve babaannesiyle (kendi sözleriyle) yeni yeni barışmalar ve kabullenmeler yaşayan Alev gibi…

Videoda müzik eşliğindeki filmin başlangıç sahnesini izlerken, temsili anlamda bu duygu sanki gözümün önünde cisimlendi…

♥ 

Let love rule…

* P.S. bu yazının yolculuğu 26 Eylül 2016 günü başlamış, Alev'in aile fotoğrafını almasıyla ancak bugün anlam kazanarak bağlanmıştır.

BİR KÜÇÜK SİNEK KUŞU...

Çok uzun yıllar önce Turgutreis’te seramiğe ilk başladığım yıllarda, sembolizme olan ilgim sonucu Kızılderili kültüründe yer alan ve özel anlamları olan hayvanlar ve şekillerle ilgilenmiştim. 

Kızılderili Bilgeliği serisinden

O dönemde sinek kuşları özellikle bana ilginç gelmişti. 10 yıl öncesinin internette bilgi edinme imkanlarıyla, hakkında pek çok şey okumuş ve o minicik bedenleriyle gayet huzurlu olan sinek kuşlarının, kendi bölgelerine yuvalarına bir saldırı sözkonusu olduğunda amansız birer savaşçıya dönüşmelerini ve adeta bir kartalın yüreğiyle savunmalarını müthiş bulmuştum. 

Kızılderili yerlilerin kullandığı şekli kolye olarak tasarlayıp sadece 2 adet yapmıştım, şu anda kimdeler hiç hatırlamıyorum.

Sadece Amerika kıtasında bulunan sinek kuşlarının boyları 6-7cm kadar, ağırlıklarıysa, inanılır gibi değil ama sadece 1,95gr, 2 gr bile değil yani. 

Ağırlıklı olarak çiçek nektarıyla besleniyorlar, özellikle kırmızı çiçekleri çok seviyorlar, uzun ince gagaları sayesinde dar ağızlı çiçeklerin polenlerini taşımakta önemli rol oynuyorlar. 

Parlak tüylere ve gösterişli bir yapıya sahipler. Bu kuşlar sadece kanatlarını saniyede 50/80 kez çırpmakla kalmayıp, aynı zamanda gelen rüzgara ve hava akımına karşı da dengesini sağlayarak havada asılı kalabilmekteler. 

Yine özel yetenekleri sayesinde rahat bir şekilde geriye doğru uçabilmekte ve dikine hızlı hareket edebilmekteler. Üstelik saatte 90 kilometreyi aşan bir sürati yakalayabiliyorlar. Ayrıca sabit bir şekilde sırtüstü ve yan durarak çiçeklerden nektar toplamak, inişe geçmişken U dönüşü ile tekrar yükselerek pike yapma gibi farklı yeteneklere de sahipler. İzlerken biz sersemsepelek oluruz kesin, ama onlara bişeycik olmuyor J

Kanatlarını hızlıca çırpmaları, insanın ağzı kapalıyken ses çıkartmaya çalışmasına benzer bir sestir. Bu yüzden İngilizce'de "hummingbird" (hımlayan kuş) ismini almıştır.

Bunlar sinek kuşlarının fiziksel özellikleri…

                                                                               ♥ 

Turgutreis zamanlarından sonra aradan yıllar geçti. Geçen yazbaşı Amerika’da yaşayan can arkadaşım Banum, İstanbul’a gelmeden önce bahçede sinek kuşları gördüğünden bahsetti, hatta o inanılmaz hızdaki kanat çırpışlarına rağmen birkaç kare fotoğraf yakalamayı bile başarmıştı.

Banu'nun Tulsa'da çektiği fotoğraf

Bunun üzerine ona sinek kuşları hakkında zamanında öğrendiklerimi anlattım. Hatta biraz daha okuyunca çok daha ilginç bilgilere de ulaştım.

Kızılderili sembolizminde barış, sevgi ve mutluluğu ifade ederken, bağlılık, kalıcılık, sonsuzluk ve yaşam döngülerini tasvir ederek hep bir çift olarak resmedilmişler. Yerli Amerikalılar uzun av gezileri ya da başka köylere, bölgelere seyahat etmek gibi önemli olayların öncesinde sinek kuşu görmenin uğur ve iyi şans getirdiğine inanıyorlarmış. Onlara göre ruhsal yardımcıların ve rehberlerin dünya üzerindeki fiziksel anlamda temsilcileriymişler.

Açıkçası bu bilgi kıtalararası uçak yolculuklarından pek de haz etmeyen arkadaşıma moral olmuştu. Bize doğa ile ilişkimizi korumanın değerini hatırlatmış mutlu etmişti.

Yaz geçti, sonbahar geldi...

Sinek kuşu bir kez daha karşıma çıktı...

Hem de başrolde, bir şiir kitabının kapak resmi olarak !

“…bir şiiri henüz yazılmadan önce bilmek...

henüz ilhamı gelmeden, zihne inmeden...

hayatın satır aralarında saklıyken...

bu kitabın yaratım yolculuğunda şahit olduklarım bunlar...”

Böyle yazmıştım arkadaşım Hatice Kara Sıvacı’nın şiir kitabının imza gününü duyururken… Bu devirde şiir kitabı yayınlamak, hem de daha önce yayınlanmış hiçbir eserin yokken, “piyasada” adın duyulmamışken… deli işi, demiştir belki bazıları… sanırım bu da sinek kuşunun özelliklerindendi…

Gergedan Kitabevi imza günü

Bağımsız bir ruh olarak yaşamdan keyif almak, daha çok an’da bulunmak, olumsuzlukları kaldırarak hayata neşe katmak, kolayca uyum sağlamak, uzun mesafeleri yorulmaksızın kat etme yeteneğine sahip olmak… Bunlar Hatice’ye sadece şiirlerini yazarken değil, yayınlanma aşamasına getirene kadar da çok destek olan özelliklerdi.

Tüm bu karşılaşmaların ardından durup düşündüğümde, herşeyin olduğu gibi bu narin küçük kuşların da dış görünüşlerinin ardında taşıdıkları içrek bilgi içimi ısıttı.

Bu bağlamda çeşitli kaynaklarda okuduğum farklı bilgileri de derlemek istedim.

Sinek kuşlarının Şamanizm’de de bizlere mutlak şekilde yardım ve yol göstericilik etmek için bizi bulduklarına inanılır. Hayvan dostlarımız, bizlerden yüzbinlerce yıl öncesinden beri bu dünyadaki varlıklarını sürdürüyorlar ve doğal yaşama hakimdirler.. Doğanın ruhu bazı hayvanları bize yönlendirir ki ondan öğrenmemiz gerekenleri öğrenelim. O yüzden bazı hayvanlara kendimizi daha yakın hissederiz ya da kendimizi onlarla özdeşleştiririz.

Şamanizmde inanç tarihi öncesinden beri var olan bu olguya, kutsal hayvanlar, erk hayvanları adı veriliyor.

Evrendeki her varlık, rüzgar, nehir, bitkiler ve hayvanlar, eğer bu farkındalığa ulaşırsak bizim öğretmenlerimiz, rehberlerimiz olabilirler. Evren, bizimle hayvan ruhları / özleri yoluyla irtibat kurabilir ve öğretebilir. 




Böylelikle hayvan rehberlerimiz, kendimizi yaratılışımızı daha iyi anlayabilmemize, neyi, neden yapmış olduğumuzu daha iyi fark edebilmemize ve gerçeğimizi keşfederek, hayatımızı kendimize özgü şekilde yaratmamıza yardımcı olurlar.

Laural Virtues Wauters

Enerji çalışmalarında sinek kuşu, 3.çakramız olan solar plexus (güneş sinirağı) çakrasını sembolize ediyor. Üzerimizde parlayan ebedi güneş ışığı kadar, bizi besleyen içsel sonsuz ışığı da temsil ediyor. Hayatı kutsal bir masal olarak görerek hayalgücümüzü tetikliyor.

Sinek kuşları bize yaşamlarımızı cesaret, kararlılık ve sevinç ile dönüştürürken imkansızın mümkün olduğunu söylüyor. Ruhumuzun hikayesini yeniden yazmak için hayatımıza tatlılık ve güç getiriyor. Bunun ruhumuzun gerçek amacı ile yeniden bağlantıya geçerek engellerin üstesinden gelmeye dair bir yolculuk olduğunu hatırlatıyor.

♥ 

Let love rule…

Adetimiz olduğu üzere bir şarkı dinleyerek bitirelim mi J